چکیده:

استفاده از سياست‌هاي مديريت تقاضاي سفر امروزه به‌عنوان مؤثرترين راه‌حل كاهش اثرات منفي تراكم ترافيك شناخته مي‌شود. يكي از اين سياست‌ها كه سوابق اجرايي موفقي در برخي شهرهاي دنيا دارد، سياست قيمت‌گذاري محدوده است   كه به معناي ايجاد يك كمربند فرضي دور محدوده پرتراكم شهر و دريافت عوارض از كساني است كه با خودروي شخصي قصد ورود به محدوده را دارند. هدف اين پژوهش بررسي و ارزيابي گزينه‌هاي مختلف سياست قيمت‌گذاري محدوده مركزي شهر اصفهان است. در اين پژوهش از دو بانك اطلاعاتي حاصل از مصاحبه با شهروندان در سال‌هاي 2013 و 2015 استفاده‌شده است. اين مصاحبه‌ها با استفاده از پرسشنامه و به‌كارگيري رويكرد رجحان بيان‌شده انجام‌شده است. در اين پرسشنامه‌ها استفاده‌كنندگان از خودروي شخصي به سؤالاتي در مورد نحوه واكنش به سياست قيمت‌گذاري محدوده پاسخ داده‌اند. مدل‌سازي انتخاب طريقه شهروندان در صورت اجراي سياست قيمت‌گذاري محدوده با استفاده از روش مبتني بر تركيب اطلاعات رويكرد رجحان بيان‌شده با اطلاعات رويكرد رجحان آشكارشده، انجام‌گرفته است. انصراف دهندگان از سفر با خودرو شخصي با در نظر گرفتن امكانات فعلي طريقه‌هاي حمل‌ونقلي هر ناحيه و نتايج به‌دست‌آمده از واكنش شهروندان در مصاحبه‌ها، بين طريقه‌هاي ديگر تقسيم مي‌شوند. دراين پژوهش، بهترين محدوده از ميان چهار محدوده نامزد براي سياست قيمت‌گذاري در شهر اصفهان، انتخاب مي‌شود. براي انتخاب محدوده برتر، پس از انجام عمليات تخصيص ترافيك به شيكه، شاخص‌هاي زمان سفر، آلودگي هوا و درآمد طرح از نتايج، در دو سناريو بررسي‌شده است. در سناريوي بدون در نظر گرفتن درآمد طرح، محدوده دو به‌عنوان محدوده برتر و در سناريوي با در نظر گرفتن درآمد طرح، نيز محدوده دو با اختلاف اندكي نسبت به محدوده چهار( بزرگ‌ترين محدوده)، به‌عنوان محدوده برتر انتخاب‌شده است. اين اختلاف اندك نشان‌دهنده حساسيت بالاي انتخاب محدوده به ميزان قيمت است. از نتايج   اين قسمت ارتباط مستقيم شاخص‌هاي درآمد طرح و آلودگي هوا با وسعت محدوده است كه چنين نتيجه‌اي براي شاخص زمان سفر مشاهده نشده است. محدوده برتر شامل نواحي ترافيكي 1 الي 12 و 28 الي35 است. مرزهاي اين محدوده شامل خيابان‌هاي كمال اسماعيل، چهارباغ خواجو، نشاط، هاتف، عبدالرزاق، مسجد سيد، آيت‌الله كاشاني، شهيد دكتر بهشتي و شهيد مطهري است. به‌منظور تعيين قيمت در اين پژوهش از مفهوم برابري هزينه اجتماعي ايجاد شده توسط هر خودرو با قيمت پرداختي هر خودرو براي ورود به محدوده، با تقاطع دادن نمودار­هاي تقاضا و هزينه حاشيه­اي استفاده شده است. نمودار تقاضا براي تعداد كل خودروهايي كه در قيمت‌هاي متفاوت قصد ورود به محدوده رادارند، ترسيم‌شده است. نمودار هزينه حاشيه‌اي نيز با استفاده از مشتق گيري از تابع هزينه كل ترسيم‌شده است. پس از رسم نمودارهاي هزينه حاشيه­اي و تقاضا، قيمت براي يك ساعت اوج 5177 تومان به‌دست‌آمده است. اجراي سياست قيمت‌گذاري محدوده بر روي محدوده برتر باعث كاهش 21 درصدي در هزينه‌هاي آلودگي هوا در درون محدوده و كاهش 2 درصدي در كل شهر و همچنين كاهش 4/3 درصدي هزينه زمان سفر در درون محدوده و كاهش 9/2 درصدي در كل شهر، مي‌شود.