چکیده:
بهبود قابليت اعتماد سامانه اتوبوسراني ميتواند باعث افزايش جذابيت آن براي مسافرين فعلي و بالقوه شود. براي ايجاد راهبردهاي مناسب بهمنظور بهبود شرايط، گردانندگان سامانه نيازمند درك صحيحي از قابليت اعتماد هستند. در اين پژوهش با ارائه شاخصهايي مناسب با شرايط شهر اصفهان، اقدام به اندازهگيري قابليت اعتماد با استفاده از دادههاي سامانه مكانياب خودكار خودرو (AVL) شده است. شاخص به منظور بررسي زمان سفر از ديدگاه گرداننده، شاخص BI بهمنظور بررسي زمان سفر از ديدگاه مسافر، شاخص VI بهمنظور مقايسه شرايط سفر در ساعات اوج و غير اوج، شاخص PTI بهمنظور مقايسه زمان سفر خطوط با زمان سفر آزاد، شاخص SSDI براي بررسي نظم سرفاصله در طول مسير و شاخص زمان انتظار بودجه معادل بهمنظور اندازهگيري قابليت اعتماد زمان انتظار معرفي شدند. قابليت اعتماد 15 خط شهر اصفهان در سال 95 آناليز شد و خطوط با قابليت اعتماد پايين مشخص شدند. خطوط 63، 1، 9، 16 و 79 ضعيفترين عملكرد را در قابليت اعتماد زمان سفر داشتند. خطوطي كه قابليت اعتماد زمان سفر آنها در مسيرهاي رفت و برگشت با يكديگر تفاوت داشت، مشخص گرديد. شرايط خطوط در ساعات اوج بررسي شد كه خط BRT با وجود عملكرد مناسب در تمامي شاخصهاي زمان سفر، در ساعات اوج عصر نيازمند توجه بيشتر از سوي گرداننده بهمنظور بهبود قابليت اعتماد خود است. همچنين بهمنظور شناخت تفاوتهاي عملكردي خطوط در فصول مختلف، وضعيت زمان سفر خط 34 در دو ماه دي و ارديبهشت بررسي شد. در ماه دي زمان سفر كمتر و انحراف زمان سفر بيشتري نسبت به ارديبهشت ماه مشاهده شده است، همچنين ساعت اوج دي ماه دو ساعت زودتر از ارديبهشت اتفاق ميافتد. چهار خط 34، 91، 1 و BRT كه در سال 95 از مهمترين خطوط شهر اصفهان از نظر جابجايي مسافر بودند، چندان توانايي منظم نگه داشتن سرفاصله خود را در طول مسير نداشتند كه اين موضوع ميتواند باعث افزايش زمان انتظار مسافر، وقوع پديده بانچينگ، توزيع نامناسب مسافرين در اتوبوسها و درنتيجه شلوغي شود. زمان بازيابي اتوبوسهاي خطوط در پايانهها نيز بررسي شد. در خطوط 34، 1 و 26 زمان بازيابي پايانهها با يكديگر تفاوتهاي چشمگيري داشت، اين موضوع ميتواند باعث كاهش قابليت اعتماد خط شود. همچنين سرعت ميانگين حركت اتوبوسهاي خطوط اندازهگيري شد. خطوط 29، BRT و 5 بالاترين سرعت و خطوط 1 و 43 كمترين سرعت را در بين خطوط مورد مطالعه ثبت كردند. از مجموعه راهبردهاي همزمان بهمنظور بهبود عملكرد اتوبوس، راهبرد نگهداشت انتخاب شد. با اعمال نگهداشت سرفاصله محور به صورت تئوريك در ايستگاه آزادي خط BRT، انحراف سرفاصله كمتر شد، به طوريكه شاخص SSDI از 34/0 به 26/0 كاهش يافت.