چكيده:
محدوديت منابع در دسترس، افزايش جمعيت و رشد نيازها و خواستههاي بشر باعث شده كه اقتصاددانان، برنامهريزان و مديران شهري و سازمانها، افزايش بهرهوري را در اولويت برنامههاي خود قرار دهند. هدف اصلي اين پژوهش ارائه سازوكار و محاسبه شاخصهاي بهرهوري نهادههاي معابر شهر اصفهان است. ازين رو در اين پژوهش اطلاعات موردنياز جهت محاسبه نهادهها و ستاندههاي شبكهي معابر شهري مشخص شده است. به منظور محاسبه بهرهوري نهادههاي معابر شهري، روش مزاياي استاندارد مسافران انتخاب شده است و متناسب با آن چارچوبي جهت نحوه محاسبه نهادهها و ستاندههاي معابر شهري بيان شده است. مطابق با روش مزاياي استاندارد استفاده كنندگان، به وسيله دو شاخص VHT و VMT، ستاندههاي شبكه معابر و منافع استفادهكنندگان كه شامل زمان سفر، مصرف سوخت و هزينه عملكردي است، محاسبه گرديده است. همچنين در خصوص شبكه معابر نهادههاي سيستم شامل هزينه ساخت، هزينه آزادسازي معبر و هزينه تعمير و نگهداري معبر هستند كه براي هر يك زيرساختهاي مورد مطالعه در اين پژوهش به صورت كمي محاسبه شدهاند. با توجه به اينكه هر يك از معابر شهري در سالهاي مختلف توسط مسافران مورد استفاده قرار ميگيرد، منافع و هزينههاي هر معبر در يك افق 50 ساله بررسي شده است. به اين منظور نهادههاي سيستم با توجه به سال بهرهبرداري و هزينههاي احداث و هزينههاي دروهاي تعمير و نگهداري مورد توجه قرار گرفت. از طرف ديگر ستاندههاي سيستم با توجه به ماتريسهاي 7 بازهي زماني بين سالهاي 1397 تا 1440 محاسبه شده است. در اين پژوهش 31 معبر شامل معابر بزرگراهي، محلي و معابر جديد به عنوان مطالعه مورد در نظر گرفته شده به نحوي كه انواع مختلف عملكرد معابر را پوشش داده باشد.
در نهايت با بررسي هر يك از معابر نمونه، نهادهها و ستاندههاي محاسبه شده و نتايج مورد تحليل قرار گرفتهاند. مطابق با نتايج اين پژوهش، بهرهوري معابر مستقل از نوع عملكرد آن در شبكه است به طوري كه به عنوان مثال برخي معابر با نقش ترافيكي محلي بهاندازه معابر بزرگراهي بهرهور هستند. همچنين معابر شرياني مهم شهر نيز مورد بررسي قرار گرفت و داراي بهرهوري بالاتري نسبت به معابري بودند كه اخيراً به بهرهبرداري رسيدهاند. دليل اين موضوع اين است كه معابر شرياني مهم شهر جزو زيرساختهاي اصلي شهر بوده و براي اين معابر آزادسازي زمين كه يكي از نهادههاي موردتوجه شبكه معابر است، محاسبه نميشود؛ بنابراين داراي بهرهوري بالايي هستند. از بين معابر بزرگراهي، پلهاي وحيد و غدير و بزرگراههاي خرازي و صياد شيرازي داراي بيشترين عدد بهرهوري براي سال پايه 97 بودند. براي گروه معابر جديد، پاسداران و لاهور و براي گروه سوم خيابانهاي حكيم نظامي و نظر غربي و توحيد داراي عدد بهرهوري بالاتري نسبت به ساير همگروههاي خود ميباشند.